RÍAS GALEGAS

Coa nova depuradora, o Concello espera atallar a alta contaminación detectada no interior da ría. Queda pendente a ansiada rexeneración.
(Ana F. Cuba viveiro). Unha instantánea do Viveiro de hoxe resiste mal a comparación coas fotografías de principios do século XX. Non hai rastro do malecón nin das mariscadoras, e a praia de Covas resulta case irreconocible. Xa sexa pola orografía, xa por unha planificación pouco atinada, Viveiro creceu a costa do mar. Os sucesivos recheos foron empequenecendo a ría, mentres a poboación incrementábase, e os servizos e as infraestructuras desenvolvíanse, a un ritmo difícil de soportar.
Tal foi a presión, que a rede de saneamento estivo a piques de rebentar. Non é un comentario alarmista, senón unha das conclusións do estudo efectuado por Aquagest, a empresa concesionaria do servicio, hai pouco máis de tres anos. Entón advertía de que o sistema estaba ao límite da súa capacidade «en condicións normais». Bastan unhas mínimas precipitacións para que a rede se desborde e se poñan en marcha os aliviadoiros que conducen as augas residuais e pluviais (polas mesmas tubarias) directamente ao mar.
O crecemento urbanístico e a expansión demográfica, con especial incidencia en Cantarrana (Covas), Lodeiro ou Verxeles, deixaron en evidencia unha infraestructura obsoleta. Na área de Covas en só un decenio, de 1993 ao 2003, a poboación creceu un 21%. E o número de vivendas multiplicouse. Xustamente aí radica o problema máis grave.
O pozo de bombeo situado xunto ao pavillón polideportivo áchase ao bordo do colapso en condicións normais. Un simple chuvasco pasaxeiro desborda a rede, que se desafoga na ría. Outro defecto do sistema eran a insuficiencia das canalizacións, que non abarcaban todo o municipio, e que desembocaban en cinco puntos de bombeo, o xa citado do polideportivo, os xardíns da fachada, o centro de saúde, Celeiro e Augadoce.
O informe serviu para descubrir que o proxecto da Consellería de Medio Ambiente para ampliar os colectores xerais da rede de saneamento e construír unha estación de tratamento de augas residuais -concibida para unha poboación de 25.000 habitantes e cun orzamento próximo aos catro millóns de euros- quedaríase pequeno. A Xunta, entón gobernada polo PP, aceptou modificacións propostas polo bipartito viveirense. As bombas de transferencia previstas non tiñan capacidade suficiente. A obras están en marcha desde outubro do 2004.
O peor dato da comarca
Tantos anos de vertidos de augas residuais directamente ao mar provocaron elevados índices de contaminación, os peores do litoral mariñán lucense. Os restos fecais acumúlanse na área interior do estuario, onde as análises efectuadas pola Consellería de Pesca han diagnosticado unha deficiente saúde ambiental. De feito, do exterior da ponte da Misericordia cara a dentro, as augas obtiveron a cualificación C. Isto significa que o marisco capturado na zona só poderá ser comercializado se antes se resembra nun área B, onde debe permanecer polo menos dous meses antes de ser depurado.
As irregularidades na xestión dos fondos da Fundación Biodiversidade, o anterior mandato, acabaron frustrando unha iniciativa do goberno local para estudar a situación medioambiental da ría de Viveiro e os seus bancos marisqueiros (sen descartar o seu eventual rexeneración), e efectuar un inventario dos vertidos á rede de saneamento (por parte de empresas e particulares). A entrada en funcionamento da nova estación de tratamento de augas residuais e a extensión da rede de saneamento constitúen unha esperanza para a ría. Entre tantos inimigos certos -como o espigón do porto de Celeiro ou a terceira ponte- e incesantes ameazas -vertidos ocasionais de gasoil- xurdiu algunha boa noticia. A erradicación do vertedoiro da Insua, a inquietude e a concienciación cidadá crecente polo estado da praia de Celeiro ou a apertura do peirao vello ao mar son signos esperanzadores. Comenta o alcalde, o socialista Melchor Roel, que a ría de Viveiro é fotoxénica. Pese a todo. As lanchas artesanais comparten escenario cos iates que atracan no porto deportivo, os piragüistas e os pescadores de cana. E a ría, achicada, devolve as mellores imaxes do municipio.
É hora de empezar a protexer ría
O EXPERTO (MARÍA ANTONIA PRIETO GONZÁLEZ)

UNHA ESTAMPA típica do Viveiro de fai uns anos é a dos mariscadores traballando na seu ría; non fai falta remontarse moi atrás para recordar as exquisitas navallas da praia de Covas; e seguro que case todos saben que Viveiro foi coñecida durante anos como a Venecia galega. Está claro que a ría é un elemento indiscutible do desenvolvemento desta cidade ofrecéndonos beneficios económicos, lúdicos... e por suposto paisaxísticos, ata tal punto que foi catalogada como Lugar de Importancia Comunitaria (LIC) xunto co resto do litoral da Mariña Occidental. Con todo, todo isto non parece ser suficiente para que a ría se protexa e foi maltratada durante os últimos decenios (recheos, urbanismo desaforado, obras, deficiente tratamento das augas residuais) ata chegar á situación actual: cero producción marisqueira e niveis de contaminación máis altos do desexable. ¿Seica non somos capaces de asumir o tan manido termo do desenvolvemento sostible? ¿Non deberiamos os viveirenses suscitarnos a necesidade de protexer algo o noso que nos tivo que dicir Bruxelas que debemos protexer?.

Denuncian vertidos procedentes de dúas construccións en Santiago

Os materiais desechados foron arroxados na canteira Susana de Marrozos e en terreos da aldea de Vilamaior
Investigan feitos similares nas demolicións da fábrica de Tabacos da Coruña e de Cásaa Mar de Vigo.
A Asociación de Recicladores de Residuos da Construcción denunciou varios vertidos ilegais no que vai de ano, dous deles en Santiago de Compostela. O primeiro tivo lugar en febreiro deste ano e, segundo Arcodega, a empresa Arias Irmáns Construccións, posuidora da canteira Susana, no lugar de Marrozos, acolleu residuos de construcción sen tratalos correctamente. O segundo refírese á demolición dun edificio situado á beira da Consellería de Medio Ambiente, en San Lázaro. Acciona é a empresa responsable, aínda que subcontratou a Apluxest para realizar a obra. A encargada de recoller os escombros, con todo, é a firma Excavacións Igrexas. De acordo coa denuncia de Arcodega, os vertidos realizáronse nos terreos da aldea de Vilamaior, na parroquia compostelán de Sabugueira.
Con todo, un dos casos máis rechamantes e que xa está investigando o Seprona é o relativo ás derribas da fábrica de Tabacos, onde se levantarán as cobizadas vivendas de protección oficial sorteadas en outubro e varios bloques de vivendas de luxo, con pisos que se cotizarán a máis de 500.000 euros.
Entre esta infracción e outra nas obras do futuro auditorio de Vigo existe un denominador común, a firma encargada de xestionar as súas escombros: Usabiaga. De feito, Medio Ambiente anunciou que sancionaría ás empresas encargadas de xestionar os residuos da obra na cidade olívica por realizar vertidos ilegais.
O motivo alegado é que os escombros foron a parar á canteira da Plataforma Loxística de Salvaterra -aínda en construcción-, que carece de permiso para albergar RCD.
Unha subcontratación
En Vigo procedeuse á demolición de Casa do Mar para situar no seu lugar o auditorio e un palacio de congresos. De novo, aparece a subcontratación, posto que a Usabiaga encargáronlle o traballo Caixanova e Sacyr, ganadores do concurso. A proposta vasca era máis económica: 1,4 millóns fronte a 2,5 dos competidores.

Cada galego produce unha media anual de 407 quilos destes residuos
Cada galego produce ao ano 407 quilos de escombros. Esta é a media que arroxan os datos do plan de xestión de RCD de Galicia 2005-07, no que se recolle a producción desta clase de residuos durante o presente ano. Estes alcanzan en total 1.107.693 toneladas, divididas en 508.710 procedentes da construcción; 274.266 da rehabilitación; e 324.716 da demolición.
As cifras mostran un comportamento diferente entre as provincias atlánticas e as interiores, debido á maior poboación e actividade económica das primeiras. Con todo, a provincia da Coruña destaca por encima do resto con bastante diferencia, debido ás máis de 532.000 toneladas que produce, practicamente a metade de residuos da construcción de toda a comunidade galega.
Séguelle a provincia de Pontevedra, con 305.873, e, a moita distancia, as interiores de Lugo, con case 159.000, e Ourense, que supera as 110.000 toneladas. Analizando os datos compréndese que o ansia constructora pasa por aumentar o número de inmobles e non en rehabilitar os xa existentes. Máis ladrillo
As novas edificacións na comunidade autónoma de Galicia xeran 508.710 toneladas de residuos, mentres que a rehabilitación quédase en 274.266. Para confirmalo, a demolición, que serve de anticipo para a ­nova construcción, engade outras 324.716 toneladas.
O 90% dos materiais poden ser utilizados de novo noutras obras
Ata o noventa por cento dos materiais desechados dunha obra poden reutilizarse, evitando danos ao medio ambiente e realizando un desenvolvemento máis sostible. Así o defende Luz Pardo, secretaria de Arcodega.
Malia iso, os datos reflicten o pouco que se recicla en Galicia, o que induce a fontes desta asociación a denunciar que é o único sector en que non se cumpre a lei de residuos.
O principal problema radica na separación en orixe, pois os RCD "resultan moi heteroxéneos", di Pardo, motivo polo que demanda "valorizar" os escombros nas propias obras para que resulte máis fácil para as plantas de reciclaxe tratalos e optimizalos máis. Deste aspecto depende tamén o prezo que impoña a planta.
No amasillo derivado dunha demolición mestúranse madeiras, aceites, escaiolas, metais... E case todo ten unha función. "A zahorra emprégase para reencher as gabias e algún material moi seleccionado ata para formigón sólido", comenta Pardo. O reciclaxe doutros materiais atópase en fase de investigación.
Varía a calidade
Aínda que non sempre se poden recuperar materiais en boas condicións, si outros de peor calidade, que se utilizan para drenaxes ou en xardinería, caso dos áridos.
De acordo cos expertos, as aplicacións máis recomendables para estes residuos son a fabricación de morteiro, formigón, cemento, ladrillos e árido lixeiro.
Nos dous primeiros casos, resulta habitual o uso de fume de sílice ou cinzas volantes, pero tamén, en casos menos comúns, o de escorias granuladas ou cristalizadas e residuos procedentes do formigón. Estes mesmos materiais poderían ser empregados pola industria cementeira.

CHEQUEO AS RÍAS GALEGAS

Ferrol. Xoves, 11 de Xaneiro de 2007
Rellenos e vertidos no desagüe natural de 130.000 veciños
O estuario galego con máis metros cadrados de cemento comidos ao seu litoral recibe a diario miles de litros de residuos procedentes de cinco concellos
¡A ría de Ferrol morre!
Firma: Rubén Santamarta Lugar: ferrol
Desde o aire pasa por ser unha de rías máis belas de Galicia, un estreito brazo de mar de 27 quilómetros cadrados. Sobre o terreo, esa percepción debe ser matizada. Porque ese estuario recibe cada segundo uns 1.300 litros de restos orgánicos sen tratamento algún, o que emiten cidadáns dos cinco concellos que bordean á ría. Son 130.000 cidadáns cuxa cloaca natural é unha contorna moi apreciada por biólogos, mariscadores e ecoloxistas e que se está vendo alterado precisamente por esa contaminación doméstica, a máis diso outros factores.
Valores ten para presumir. Destacan na ría as súas correntes, a súa configuración tan estreita -valeulle para ser un fortín defensivo na bocana, onde hai dous castelos- é un aporte de salinidade único en Galicia porque a penas ten entradas fluviais (auga doce) dun río: o Xuvia. De todo iso derívase unha variedade biolóxica que permite á ría estar entre as tres (xunto a Vigo e Arousa) máis ricas da franxa costeira galega. Baixo as súas augas os biólogos detectaron preto de 800 especies e subespecies, unha variedade fabulosa. Delas, 18 foron novas para a ciencia cando se descubriron. Atrae esa singularidade a investigadores de toda Europa.
Por esa riqueza destacaban os seus bancos marisqueiros. Deles viven preto de 600 familias coa extracción de bivalvos. Hoxe, esa tarefa está impedida pola Consellería de Pesca debido a que o producto non supera os estándares de salubridade esixidos pola Unión Europea. Segundo os informes da Xunta, sete de cada dez moluscos superan as taxas de coliformes permitidos por Bruxelas. Consecuencia: pechadura do banco marisqueiro das Pías, cualificado en setembro como zona C -a peor- por exceso de contaminación e duras protestas en decembro por parte dos mariscadores. Podíase advertir algo similar cando desde fai un lustro non se pode coller vieira pola toxicidade que acumula.
Porque a configuración da ría foi tamén a súa ruína: polo menos 130.000 cidadáns viven na súa beira e verten diariamente os seus restos a ese acuario natural sen tratamento algún. O 70% da contaminación procede dos propios veciños de Ferrol, Narón, Fene, Mugardos... que se serven dela como cloaca, desde que abren a billa ata que tiran da cadea do aseo. No mesmo litoral aséntase un porto onde se descargan productos que tamén chegan á ría en forma de metais que se pousan no seu fondo. Sen contar outras empresas de industria pesada xunto ao litoral, os asteleiros e o Arsenal. Todo iso é demasiado para unha contorna tan pequena (caben 18 rías como a de Ferrol en Arousa) e sensible, onde xa desapareceron especies e identificado outras -algas- impropias do lugar.




Máis cemento
Hai outros problemas acelerados nos últimos vinte anos: os constantes rellenos de terra e cemento na ría, que desviaron correntes e frearon a osixenación das súas augas. Os asteleiros e o Arsenal, do século XVIII, son terreo ganado ao mar. Pero non hai que remontarse tanto: nos últimos quince anos creouse un peirao carboeiro que afogou a ensenada da Malata, construíronse novas pontes (hoxe atravesan a ría catro) e un porto exterior cuxo dique de abrigo, de 1.068 metros, pechou a entrada á principal corrente de auga procedente do Atlántico e que motivou que os fondos énchanse de lodo.
A contaminación por restos domésticos terminarán por resolvela dúas depuradoras, unha en cada marxe, que financiarán Bruxelas, Madrid e Santiago, e que acumulan -sobre todo no caso de Ferrol e Narón- un atraso de máis dun decenio. As plantas non comezarán a operar polo menos ata o 2010, segundo os últimos calendarios e o ritmo de obras co que se avanza na zona norte (con outro recheo, ademais), porque a sur, que depende da Consellería de Medio Ambiente, aínda non ten nin licitados os traballos. Ata que suceda todo iso se verterán á ría miles de millóns de litros sen tratar. Máis complicado será acabar coa outra contaminación, a da industria pesada. E imposible, sen ningunha dúbida, será levarse o cemento que asfalta ría.

O OBSERVATORIO DE SOSTENIBILIDAD ALERTA DUN AUMENTO DOS GASES DE EFECTO INVERNADERO

La Opinión. A Coruña. 3 de xaneiro de 2007
Paula Pérez.Santiago

Galicia, a cuarta comunidade con máis delitos contra o medio ambiente.
O informe advirte de que na comunidade se despilfarra a auga e de que o 20% pérdese na rede de distribución polas deficiencias na canalización.
Galicia suspende en materia medioambiental, segundo o último informe do Observatorio de Sustentabilidade de España, organismo autónomo promovido polo Ministerio de Medio Ambiente. Non só está entre as comunidades autónomas que emite máis gases de efecto invernadoiro en relación ao seu PIB, senón que ademais é a cuarta do Estado con maior número de delitos ecolóxicos. No período 1998-2004 contabilizáronse 64 sentencias condenatorias por ilegalidades medioambientais, cifra só superada por Andalucía, Cataluña e Valencia.
En canto ás denuncias cursadas polo Servicio Protección da Natureza da Garda Civil a comunidade galega está tamén á cabeza de España. En 2004 presentáronse nesta autonomía un total de 14.000 demandas por infraccións medioambientais -só en Andalucía e Castilla La Mancha superouse esta cifra. Do mesmo xeito Galicia ocupa o terceiro lugar con maior número de incumprimentos da normativa europea.
Pero Galicia non só destaca como unha das comunidades onde se cometen máis infraccións medioambientais. Os seus índices de contaminación atmosférica e despilfarro de auga e enerxía sitúana ademais entre as autonomías menos respectuosas co medio ambiente. "A nosa terra usa recursos naturais en exceso e con baixa eficiencia, o que contribúe ao cambio climático e continúa a degradar o territorio e perder biodiversidade", denuncia a organización ecoloxista Verdegaia.O Observatorio de Sustentabilidade de España, con sede na Universidade de Alcalá de Henares, alerta de que entre 1990 e o ano 2004 a emisión de gases con efecto invernadoiro incrementouse en Galicia un 37%. De feito, en relación ao seu Producto Interior Bruto a comunidade galega é a cuarta do Estado con máis contaminación causante do cambio climático. Esta polución está relacionada coa ubicación en territorio galego das centrais térmicas das Pontes e Meirama, responsables da emisión de dióxido de carbono á atmosfera.
A isto hai que engadir que Galicia é unha das autonomías onde se consome menos gas, o combustible fósil menos contaminante. E, namentres, o consumo de enerxía na autonomía galega vai en incremento, por encima ata do seu PIB.
Ademais abúsase do coche, o cal contribúe aínda máis a contaminar a atmosfera. O 80% dos desprazamentos interurbanos fanse en vehículo particular.
O informe do Observatorio de Sustentabilidade advirte ademais que Galicia despilfarra auga. O 20% pérdese na rede de distribución polas deficiencias na canalización. Ademais, o consumo nos fogares aumentou no período 1996-2003 un 33% ata superar os 140 litros por habitante e día. Verdegaia recorda que o prezo medio do auga distribuída en Galicia é inferior ao estatal. "O máis caro ten que ser o que teña máis impacto sobre o medio ambiente", propoñen os ecoloxistas.Os déficits medioambientais alcanzan ata á fauna da comunidade autónoma. Galicia, xunto con Murcia e Castilla y León, é a autonomía con maior proporción de mamíferos ameazados de extinción e está á cola do Estado en superficie de espacios naturais protexidos.

ALERTA - O planeta, ante o ano máis caloroso

Elcorreogallego.es

As condicións climáticas serán extremas en todo o mundo, segundo o profesor Phil Jones. Os efectos do quentamento global poderían quedar reflectidos na aparición de intensas secas en Indonesia e fortes inundacións en California.

A chegada de "O Neno" empeorará a situación. LONDRES
O efecto invernadoiro e o fenómeno climático coñecido como O Neno farán de 2007 o ano máis caloroso que se rexistrou xamais, con consecuencias para todo o planeta, segundo o profesor Phil Jones, da Universidade de East Anglia (Inglaterra).
O prognóstico para o ano que acaba de empezar é dunhas condicións climáticas extremas en todo o mundo, que poden causar secas en Indonesia e inundacións en California, de acordo con Jones, quen é director da Unidade de Investigación do Clima da citada universidade, e cuxo prognóstico era publicado onte no xornal británico The Independent.
Ese diario di que esta advertencia pon de manifesto que 2007 será crucial para determinar a resposta que dá o mundo ao quentamento da terra e aos seus efectos. Segundo o profesor, o quentamento global -que causou desxeos no Ártico- verase empeorado pola chegada do Neno, un fenómeno causado por un aumento das temperaturas promedio do mar no Pacífico.
Así, estes fenómenos causarán condicións extremas en todo o mundo, e farán que 2007 sexa máis caloroso que 1998, ata agora o ano en que se rexistraron as temperaturas máis altas, agrega o diario.
Decembro foi o mes de inverno máis caloroso no Reino Unido desde 1659, segundo os expertos. "O Neno fai que o mundo sexa máis cálido, e xa hai unha tendencia de máis calor que aumenta as temperaturas globais dunha a dúas décimas dun grado centígrado por década", dixo. "Isto pode facer que o ano 2007 sexa máis caloroso que o pasado, e poida que os próximos doce meses sexan os máis calorosos que se rexistraron" ata agora, subliñou o profesor. Ao mesmo tempo, o científico estadounidense Jim Hansen, que en 1988 advertiu sobre o cambio climático, indicou que o quentamento global pode quedar fóra de control e cambiar por completo ao planeta, a menos que se tomen medidas rapidamente para reverter o aumento das emisións de carbono.
Nunhas declaracións ao Independent, Hansen dixo que o cambio climático pode incrementar o nivel dos mares e causar a extinción de especies.
A súa posición é compartida polo asesor científico do Goberno británico, David King, quen considera "esencial" chegar a un acordo canto antes sobre as emisións de carbono.
CONSECUENCIAS
Perda da biomasa nos trópicos
A análise de datos proporcionados por satélites da NASA sumou un novo factor á contaminación atmosférica e ao quentamento global: a perda de biomasa nas zonas tropicais. Esa eliminación da biomasa como resultado de incendios forestais e queima de follas e outro tipo de restos vexetais súmase á emisión de gases invernadoiro como causas principais da contaminación atmosférica e o quentamento global.
Segundo un comunicado do Laboratorio de Propulsión a barullo (JPL) difundido no seu sitio de Internet, a eliminación desa biomasa, accidental ou provocada, produce dúas dos principais contaminantes atmosféricos; o monóxido de carbono e o óxido de nitróxeno. Ata agora considerábase que o maior factor de contaminación na atmosfera era a emisión de gases invernadoiro procedentes do uso de combustibles fósiles, principalmente no Hemisferio Norte e latitudes media, incluíndo Estados Unidos .
O DATO En catro meses o fenómeno do Neno xa está establecido na conca tropical do Pacífico. Témese que ese sistema cause situacións extremas no continente americano, o sueste asiático e o sur de África nos primeiros catro meses de 2007, subliña The Independent. Entre 1997 e 1998 O Neno causou a morte de máis de dúas mil persoas .