Maltratar a un animal pode supoñer penas de cárcere de entre tres meses e un ano, pero na práctica non se dou ningún caso en España. En canto ás multas e sancións económicas, en ocasións alcanzan os 20.000 €, mentres que outras non pasan de cifras "ridículas" en comparación co dano causado.Os expertos en dereito e defensa animal reclaman unha mellora da lexislación e o recoñecemento do dereito dos animais á vida e non a sufrir.O Código Penal prevé pena de cárcere en certos supostos de maltrato animal, así coma multas en outros. No artigo 337 sinala que se castigará "con pena de prisión de 3 meses a 1 ano" a quen maltrate "con asañamento" e de maneira inxustificada a animais domésticos ata causarlles a morte ou provocarlles lesións, con "un grave menoscabo físico".
En España non se ingresa na cárcere si se condena a un cidadán por primeira vez a unha pena inferior a 2 anos, aínda que terá antecedentes penais e, si ten causas pendentes ou cumpriu penas de cárcere, debería acatar a pena ditada polo xuíz.
En canto ás multas dependen do tipo de animal e da denuncia. Na actualidade as multas vía administrativa son máis altas, xa que poden ascender ata 15.000 €, mentres que nas multas vía xurídica son "ridículas", segundo Matilde Cubillo, presidenta da Federación de Asociacións Protectoras e Defensa Animal da Comunidade de Madrid (FAPAM).
Pola súa parte, as comunidades autónomas contan coas súas propias leis sobre a protección animal, con diversas infraccións e sancións económicas.
Os expertos sinalan a falta de datos concretos sobre o número de delitos e infraccións cometidos contra os animais en España. Os delitos máis comúns son os dirixidos a cans de caza en instalacións ilegais e en condicións "horribles" e, en xeral, o abandono. A presidenta de FAPAM destaca os galgos, "raza máis maltratada en España", que morren aforcados, dun tiro ou atropelados. Outros casos son os que se producen en granxas gandeiras, en circos ou en tendas de animais, entre outros.
Dende o punto de vista da legalidade vixente, os animais non teñen dereitos, senón que o seu status é o de propiedade e, como tales, hai diversas leis que os protexen. Ademais do sinalado no artigo 337 do Código Penal, tampouco está permitido abandonar a animais domésticos, nin mantelos en instalacións que carezan de condicións hixiénicas axeitadas.
Aprécianse diferencias entre animais domésticos, de compañía e salvaxes. As actuais leis afectan, sobre todo, ós animais de compañía, pero os animais domésticos ademais das leis españolas, contan con certos puntos lexislados no ámbito europeo. Os exemplares da fauna silvestre só están cubertos si son especies protexidas.
En xeral ningún país ten normas avanzadas, pero si hai algúns que prohibiron determinadas prácticas que supoñen a morte e o sufrimento. Por exemplo, Suecia e Finlandia prohibiron os circos con animais e en Alemaña os animais teñen os seus dereitos recollidos na Constitución.
Ca lexislación actual é posible perseguir os delitos pero esta aínda é insuficiente. Algunhas leis de protección animal quedaron anticuadas. Recoméndase unha lei marco de Protección animal que unifique as 17 leis actuais, xa que un can está máis ou menos protexido segundo a comunidade autónoma na que ocorran os feitos.
A Plataforma LAY ("Leyes Animales Ya"), que engloba a varias asociacións de defensa dos animais, solicitou que na reforma do Código Penal se inclúa a tipificación como delito do maltrato animal e o abandono, ademais dun título especial de malos tratos animais con penas de cárcere de un a tres anos de cárcere para erradicar certas prácticas como o aforcamento de galgos e outras que quedan impunes.
Pola súa parte, diversas ONG propuxeron outorgar ós grandes simios "dereitos humanos", algo factible xa que non se pide que vaian a universidade nin voten nas elección, senón que se respete a súa vida, a súa liberdade e que non se torturen.